در ادامه سلسله مقالات بررسی پایانههای مرزی ایران، این بخش به معرفی و تشریح جزئیات پنج پایانه مرزی مهم دیگر میپردازد. این پایانهها شامل خسروی، نوردوز، بیله سوار، میلک و لطف آباد هستند. هر یک از این پایانهها نقش منحصربهفردی در شبکه حمل و نقل جادهای و تجارت بینالمللی کشور ایفا میکنند. شناخت آنها برای فعالان حوزه باربری بین المللی، به ویژه در زمینه حمل خرده بار و کالاهای متنوع، ضروری است.
۹. پایانه مرزی خسروی (استان کرمانشاه – مرز عراق/دولت مرکزی)
موقعیت و اهمیت پایانه مرزی خسروی
مرز بینالمللی خسروی در استان کرمانشاه و نزدیک به شهر قصر شیرین قرار دارد. این مرز به شهر خانقین در طرف عراقی متصل میشود. خسروی یکی از مهمترین و تاریخیترین گذرگاههای مرزی ایران و عراق به شمار میرود. این مرز در گذشته بخشی از راه ابریشم بوده و مسیر اصلی به سمت بغداد و از آنجا به سوریه و بندر حلب در دریای مدیترانه را تشکیل میداده است. این گذرگاه نقش مهمی در روابط تجاری و اقتصادی ایفا میکند. همچنین، تردد زائران به عتبات عالیات از این مرز انجام میشود. فاصله مرز خسروی تا کربلا حدود ۳۰۰ کیلومتر است. این مرز برای شرکتهایی که خدمات باربری آنلاین تهران به مقاصد زیارتی و تجاری عراق ارائه میدهند، اهمیت دارد.
تشریفات گمرکی و اسناد مورد نیاز در گمرک خسروی
این پایانه رویههای معمول گمرکی برای صادرات، واردات و تردد مسافر را انجام میدهد.
زیرساختها و امکانات فیزیکی پایانه خسروی
این پایانه تسهیلات متنوعی را ارائه میدهد. این تسهیلات شامل موارد گمرکی و بازرسی کالا، خدمات بانکی و ارزی، و امکانات انبارداری است. تسهیلات حمل و نقل و ترخیص کالا، خدمات بهداشتی و درمانی، و امکانات اقامتی و رفاهی برای مسافران نیز فراهم است. همچنین، یک پارکینگ با ظرفیت ۱۵ هزار دستگاه خودرو و سرویسهای بهداشتی در آن احداث کردهاند. در سالهای اخیر، مسئولان تلاشهایی برای توسعه زیرساختهای گمرکی، افزایش ظرفیت انبارداری و بهبود تسهیلات حمل و نقل انجام دادهاند.
خدمات ارائه شده در مرز خسروی
این پایانه خدمات گمرکی ارائه میدهد و از تردد مسافران و زائران پشتیبانی میکند. این مرز برای ارسال خرده بار به شهرهای مرکزی عراق نیز مناسب است.
عمده کالاهای عبوری از پایانه خسروی
- کالاهای صادراتی اظهاری: این کالاها شامل کلینکر سیمان، سنگ آهن، کاشی، سنگ مرمریت، محصولات پلاستیکی، ظروف یکبار مصرف، و میوه و ترهبار است.
- کالاهای صادراتی عبوری (از سایر گمرکات): این دسته شامل کاشی و سرامیک، سیمان سفید، تخم مرغ، کیک و بیسکویت، شیشه جام و لبنیات و حمل خرده بار میشود.
ظرفیت تجاری گمرک خسروی
در ۶ ماهه اول سال ۱۴۰۲، گمرک خسروی میزان ۲۴۴ میلیون دلار کالای صادراتی به وزن ۶۰۴ هزار تن را اظهار کرده است. این آمار رشد ۶۱٪ ارزشی و ۷۳٪ وزنی نسبت به مدت مشابه سال قبل را نشان میدهد. همچنین بازرگانان ۱۳۱ میلیون دلار کالا به وزن ۳۳۴ هزار تن را از سایر گمرکات از طریق این مرز صادر کردهاند.
ساعات کاری مرز خسروی
مرز خسروی برای تردد زوار به صورت شبانهروزی فعال است (به ویژه در ایام خاص مانند اربعین).
۱۰. پایانه مرزی نوردوز (استان آذربایجان شرقی – مرز ارمنستان)
موقعیت و اهمیت پایانه مرزی نوردوز: پایانه مرزی نوردوز در استان آذربایجان شرقی قرار دارد و تنها دروازه مرزی رسمی و زمینی ایران با جمهوری ارمنستان است. این پایانه در کنار رودخانه ارس واقع شده است. نوردوز نقش مهم و تعیینکنندهای در تجارت ایران با ارمنستان و ترانزیت کالا، به ویژه به کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا و اروپا، ایفا میکند. این مرز برای شرکت حمل و نقل پیشتاز که به دنبال مسیرهای جدید به سمت شمال است، جذابیت دارد.
تشریفات گمرکی و اسناد مورد نیاز در گمرک نوردوز: این پایانه رویههای معمول گمرکی برای صادرات، واردات و ترانزیت را انجام میدهد. برای حمل جادهای به ارمنستان، تجار به مدارکی مانند بارنامه، فاکتور تجاری، گواهی مبدأ و بیمهنامه بار نیاز دارند.
زیرساختها و امکانات فیزیکی پایانه نوردوز: پایانه مرزی نوردوز در حال حاضر ظرفیت پذیرش روزانه ۷۰ تا ۸۰ کامیون را دارد. این در حالی است که تقاضا برای عبور بیش از ۵۰۰ کامیون در روز وجود دارد. دولت طرح توسعه پایانه مرزی نوردوز را در دست اقدام دارد.
خدمات ارائه شده در مرز نوردوز: این پایانه خدمات گمرکی برای تجارت و ترانزیت ارائه میدهد. این مرز برای حمل بار سبک و خرده بار به ارمنستان و کشورهای منطقه اوراسیا مناسب است.
عمده کالاهای عبوری از پایانه نوردوز: این مرز مسیر اصلی حمل و نقل زمینی انواع کالاها از ایران به ارمنستان است. روسیه و اوکراین بیشترین نقل و انتقالات خود را از این پایانه انجام میده دهند. بازرگانان نیز اغلب صادرات محصولات فولادی خود را از این مرز به ارمنستان ارسال میکنند.
ظرفیت تجاری و مسافری گمرک نوردوز: ظرفیت فعلی این پایانه ۷۰ تا ۸۰ کامیون در روز است. سالانه حدود دو میلیون مسافر نیز از این مرز عبور میکنند.
۱۱. پایانه مرزی بیله سوار (استان اردبیل – مرز جمهوری آذربایجان)
موقعیت و اهمیت پایانه مرزی بیله سوار: پایانه مرزی بیلهسوار مغان در ۱۶۵ کیلومتری شمال اردبیل و در همسایگی جمهوری آذربایجان واقع شده است. این پایانه تنها گذرگاه فعال مرزی استان اردبیل است. این گمرک به صورت شبانهروزی فعالیت میکند و یکی از گمرکات مشترک و حیاتی بین ایران و آذربایجان به شمار میرود. خدماتی نظیر باربری اینترنتی تهران میتوانند از این مرز برای ارسال کالا به آذربایجان بهره ببرند.
تشریفات گمرکی و اسناد در گمرک بیله سوار: این گمرک امور مسافری و تجاری را انجام میدهد.
زیرساختها و امکانات فیزیکی پایانه بیله سوار: دولت طرحهای جدیدی برای افزایش ظرفیت این پایانه در دست اجرا دارد. مسئولان در حال اجرای فاز دوم ساماندهی پسکرانه پایانه و راهاندازی دستگاه ایکسری هستند.
خدمات ارائه شده در مرز بیله سوار: این پایانه خدمات صادرات، واردات و ترانزیت کالا را ارائه میدهد. این مرز برای حمل خرده بار و کالاهای تجاری به جمهوری آذربایجان مناسب است.
عمده کالاهای عبوری از پایانه بیله سوار: انواع میوه و ترهبار، صیفیجات، مصالح ساختمانی، مصنوعات فلزی و محصولات پتروشیمی از این مرز عبور میکنند. الیاف کاشی، میلگرد، مواد شیمیایی، انواع شوینده، نمک و آهنآلات نیز در این لیست قرار دارند.
ظرفیت تجاری گمرک بیله سوار: ظرفیت فعلی پایانه ۴۰۰ دستگاه کامیون در روز است. با بهرهبرداری از فاز جدید، این ظرفیت به ۶۰۰ دستگاه افزایش خواهد یافت.
ساعات کاری گمرک بیله سوار: گمرک بیلهسوار به صورت شبانهروزی فعالیت میکند.
۱۲. پایانه مرزی میلک (استان سیستان و بلوچستان – مرز افغانستان)
موقعیت و اهمیت پایانه مرزی میلک: پایانه مرزی میلک در محدوده شهرستان هیرمند استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. این پایانه در جوار رودخانه مرزی و نزدیک شهر زرنج، مرکز ولایت نیمروز افغانستان، واقع شده است. میلک یکی از مبادی اصلی ترانزیت کالا در شرق کشور است و اهمیت راهبردی در توسعه مبادلات تجاری با افغانستان دارد. شرکتهای باربری پاکدشت یا باربری شریف آباد میتوانند کالاهای خود را از طریق این مرز به افغانستان صادر کنند.
تشریفات گمرکی و اسناد در گمرک میلک: این پایانه رویههای معمول گمرکی را انجام میدهد.
زیرساختها و امکانات فیزیکی پایانه میلک: مساحت پایانه مرزی میلک ۱۲.۵ هکتار است. این پایانه به تقویت زیرساختها و تجهیز به دستگاه ایکسری کامیونی نیاز دارد.
خدمات ارائه شده در مرز میلک: این پایانه خدمات گمرکی برای صادرات، واردات و ترانزیت ارائه میدهد. مسئولان سامانه یکپارچه امور گمرکی و سامانه مرزنشینان را در بازارچه مرزی میلک راهاندازی کردهاند. این مرز برای ارسال انواع کالا از جمله خرده بار به افغانستان مناسب است.
عمده کالاهای عبوری از پایانه میلک: عمده کالاهایی که از این مرز جابجا میشوند (صادرات و ترانزیت) شامل هیدروکربن، سیمان، فرآوردههای لبنیاتی و لوازم یدکی است.
ظرفیت تجاری گمرک میلک: روزانه به طور متوسط ۲۳۰ دستگاه کامیون از این پایانه تردد میکند.
۱۳. پایانه مرزی لطف آباد (استان خراسان رضوی – مرز ترکمنستان)
موقعیت و اهمیت پایانه مرزی لطف آباد: پایانه مرزی لطفآباد در شمال شرقی استان خراسان رضوی و در شهرستان درگز واقع شده است. این پایانه به عنوان دروازه ورودی به کشورهای آسیای میانه شناخته میشود. لطف آباد در فاصله ۲۸۰ کیلومتری مشهد و ۹۰ کیلومتری عشقآباد، پایتخت ترکمنستان، قرار دارد. این مرز برای باربری پیشتاز تهران که به دنبال مسیرهای آسیای میانه است، اهمیت دارد.
تشریفات گمرکی و اسناد در گمرک لطف آباد: لطفآباد از نظر رویه ترانزیت جزو ۵ گمرک برتر کشور است. این پایانه در بخش کارنه تیر و تشریفات ناوگان خارجی نیز جزو گمرکات فعال محسوب میشود.
زیرساختها و امکانات فیزیکی پایانه لطف آباد: این گمرک را در زمینی به وسعت ۱۶ هکتار بنا کردهاند. گمرک لطف آباد دارای سالنهای تجاری، اداری، مسافری، انبارها و محوطه تخلیه و بارگیری است.
خدمات ارائه شده در مرز لطف آباد: این پایانه کلیه خدمات گمرکی مرتبط با ترانزیت، صادرات، واردات و امور مسافری را ارائه میدهد. این پایانه برای حمل بار سنگین و همچنین خرده بار به ترکمنستان و کشورهای همجوار مناسب است.
عمده کالاهای عبوری از پایانه لطف آباد:
- کالاهای صادراتی: تجار کالاهای متنوعی مانند مصالح ساختمانی، مواد غذایی (قند، شکر، خرما، سیبزمینی، میوهجات)، کفپوش، شیرینیجات و مواد شیمیایی را به کشورهای ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان و افغانستان صادر میکنند.
- کالاهای وارداتی: ابریشم خام، روی و پارچه از جمله کالاهای وارداتی از این مرز هستند.
ظرفیت تجاری گمرک لطف آباد: در سال ۱۴۰۱، میزان تجارت خارجی از این گذرگاه به ۱ میلیون و ۶۸۵ هزار و ۲۷۲ تن رسید.
ساعات کاری پایانه لطف آباد: ساعات کار این پایانه ۷:۰۰ الی ۱۷:۳۰ است.